Διαβαίνοντας το κατώφλι του αρχιτεκτονικού γραφείου «Κίζης Αρχιτέκτονες», ένα σαββατιάτικο απομεσήμερο, με φόντο την Ακρόπολη, με υποδέχτηκε η ομάδα αρχιτεκτόνων που σχεδίασε με έμπνευση και όραμα το νέο Μουσείο της Αργούς. Ένα στολίδι που θα κοσμήσει τον Βόλο, θα στεγάσει το μυθικό πλοίο (σ.σ. ρέπλικα) και θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για την πόλη και την Ελλάδα.
Tο αρχιτεκτονικό γραφείο διανύει την πέμπτη δεκαετία αρχιτεκτονικής παρουσίας στον ελληνικό τεχνικό χώρο, με δραστηριότητες που καλύπτουν ευρύ φάσμα υπηρεσιών, από την τεκμηρίωση και τον σχεδιασμό μέχρι τη μελέτη και την επίβλεψη κτιριακών έργων ποικίλων τομέων και μεγεθών: Μεγάλα κτίρια δημόσιου χαρακτήρα, οικιστικά σύνολα, κτίρια κατοικιών και γραφείων, εργοστάσια, σύγχρονες αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις και επεκτάσεις σε ιστορικά κτίρια, αποκαταστάσεις μνημείων.
Ο ομότιμος καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, Δρ. Αρχιτέκτων, Γιάννης Κίζης, ο Κωσταντής Κίζης, αρχιτέκτων ΕΜΠ, MSc Columbia University, PhD AA, και ο αρχιτέκτων ΕΜΠ Θύμης Δούγκας, τα τρία πρόσωπα που βρίσκονται πίσω από το Μουσείο, μίλησαν για το έργο στο Route.
Η εμπειρία του κ. Γιάννη Κίζη συνδυάστηκε αρμονικά με το ταλέντο των υιού Κωσταντή και του συνεργάτη Θύμη Δούγκα, με αποτέλεσμα τα τελευταία 14 χρόνια η ομάδα να αποτελεί μία καλοκουρδισμένη μηχανή, παρουσιάζοντας εξαιρετικά έργα ανά την Ελλάδα, μεταξύ αυτών το Μουσείο Μαστίχας Χίου, ο πολυχώρος Τσαλαπάτα κ.ά..
Παρατίθεται η συνέντευξη των τριών αρχιτεκτόνων στο Route:
Το γραφείο σας εκπόνησε ένα μεγαλόπνοο αρχιτεκτονικό σχέδιο, υψηλής αισθητικής, που απέσπασε το πρώτο βραβείο σε Πανευρωπαϊκό Διαγωνισμό, για τη δημιουργία του Μουσείου της Αργούς που θα αλλάξει τον πολιτιστικό χάρτη της πόλης του Βόλου και της ευρύτερης περιοχής.
R: Ποια ήταν η έμπνευσή σας, αντιμετωπίσατε δυσκολίες ως προς την κατάρτιση του σχεδίου σας;
Τον λόγο έλαβε αρχικά ο Κωσταντής Κίζης, αρχιτέκτων, ο οποίος, αν και διδάσκει στην Αγγλία, εκείνη τη μέρα κατάφερε να είναι παρών στο ραντεβού μας.
Κ.Κ. Πρώτα από όλα πρέπει να πούμε ότι η βασική έμπνευση για το νέο περιβάλλον του αντίγραφου της Αργούς, ήταν οι Συμπληγάδες Πέτρες και το πέρασμα του μυθικού πλοίου. Αυτή η ιδέα μεταφράστηκε σε αρχιτεκτονικό χώρο, ακριβώς λόγω των δυσκολιών του διαγωνισμού, διότι ήταν δεδομένο ότι η Αργώ θα πάψει να εκτίθεται στη θάλασσα, αλλά στο έδαφος και συγκεκριμένα στο Πεδίον του Άρεως. Επομένως σκεφτήκαμε να σχεδιάσουμε ένα κτήριο, στο οποίο η Αργώ θα εκτίθεται μεταξύ δύο μεγάλων κτηριακών όγκων, ενώ μέσα ο επισκέπτης θα μπορεί να λάβει όλες τις πληροφορίες και τη βιωματική εμπειρία για την ιστορία και τον μύθο.
Γ.Κ. Ξεκινήσαμε με μεγάλο ενθουσιασμό. Πηγαίναμε στο λιμάνι και παρατηρούσαμε το πλοίο, μεταβαίναμε στον τόπο του έργου και προσπαθούσαμε να καταλάβουμε τι θα νιώθει ο επισκέπτης από το περιβάλλον, επιχειρούσαμε να ανιχνεύσουμε τις οπτικές φυγές, δηλαδή από ποια μεριά φαίνεται το Πήλιο, από που διακρίνεται η θάλασσα, ο ήλιος. Είχαμε έναν τεράστιο ενθουσιασμό και αυτός οδήγησε σε ένα εξαιρετικό brainstorming. Tα σχεδιαστήρια ξεκινήσαν επί τόπου, ανεβαίναμε δηλαδή και σχεδιάζαμε στη Βυζίτσα, σκεφτόμασταν συνεχώς και μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα καταφέραμε να αποκρυσταλλώσουμε μια άποψη, η οποία “έδεσε” την ομάδα και αμέσως έφερε αποτέλεσμα.
Θ.Δ. Θέλω να προσθέσω ότι και σαν θέμα ήταν πολύ ενδιαφέρον, πέραν των δυσκολιών, καθώς έχεις να διαχειριστείς ένα ζωντανό έκθεμα, μίας συγκεκριμένης κλίμακας, και αντικείμενο μεγάλης συναισθηματικής αξίας για όλους τους Έλληνες. Το πώς θα καταφέρεις αυτό να το εντάξεις μέσα σε ένα κτήριο, αποτελεί από μόνο του μια πρόκληση. Μέσα από αυτή τη διαδικασία βγήκε η ιδέα των Συμπληγάδων, διότι έχει μια χωρική διάσταση στην όλη ιστορία του μύθου, καθώς μέσα από τη μυθολογία, ο καθένας θα μπορούσε να φανταστεί πώς ήταν οι Συμπληγάδες (π.χ. ως ένας ονειρικός και φανταστικός τόπος).
R: Ποια θεωρείτε ότι είναι για εσάς και την ομάδα σας η μεγαλύτερη πρόκληση στο συγκεκριμένου project;
Γ.Κ. Για μένα η μεγαλύτερη πρόκληση είναι -όταν κατασκευαστεί- να πετύχει ως κόμβος. Σαν ένας τόπος επίσκεψης, δραστηριοτήτων, προβολής του τόπου και της ιστορίας του, κυρίως ως κόμβος ανάδειξης της σύγχρονης δράσης του Βόλου και των Βολιωτών (πρωταθλητές στην κωπηλασία κ.α. αθλήματα). Ο στόχος δεν είναι μόνο ο τοπικός πληθυσμός, αλλά ευελπιστούμε σε διεθνείς επισκέπτες, ειδικά σε επιβάτες κρουαζιέρας που γνωρίζουν μεν τον ελληνικό μύθο, αλλά αγνοούν ότι αυτός γεννήθηκε στον Βόλο. Υπό αυτό το πρίσμα δεν θα είναι απλά ένα Μουσείο, αλλά ένα focal point, ένα ισχυρό εστιακό σημείο για την πόλη, που θα διεκδικεί το πέρασμα του κάθε επισκέπτη. Με τη διεθνή προβολή του Βόλου θα ωφεληθεί και η ευρύτερη περιοχή, με ποιοτικό τουρισμό.
Κ.Κ. Θα θέλαμε πάρα πολύ να δούμε την άμεση γύρω περιοχή να αναβαθμίζεται, με την ευκαιρία κατασκευής του Μουσείου σε αυτό το κομβικό σημείο, με γειτνίαση με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας που αποτελεί πόλο ιδεών και δημιουργικότητας, όπως και να αναδειχθεί ο υγροβιότοπος της περιοχής, μια εξέλιξη περιβαλλοντικής σημασίας.
R: Πρόσφατα παραλήφθηκε η μελέτη του έργου. Ποια είναι τα επόμενα βήματα και τα χρονοδιαγράμματα για την υλοποίησή του;
Γ.Κ. Για να ολοκληρωθεί το έργο θα πρέπει να συμπληρωθεί ο φάκελος της μελέτης που ήδη έχει κατατεθεί με απαραίτητες συμπληρωματικές μελέτες. Η μία, η στατική έχει εκπονηθεί ως ένα βαθμό, απαιτείται η μηχανολογική, η οποία εμπεριέχεται σαν συμβουλευτική κατεύθυνση στην αρχιτεκτονική μελέτη, που παραδόθηκε, αλλά δεν υπάρχει η μελέτη που πρέπει να αντιμετωπίσει σειρά προβλημάτων σε όλα τα μηχανολογικά επιμέρους θέματα (υδραυλικά, ανακύκλωση νερών, φωτισμός).
Το κυριότερο που λείπει είναι η μελέτη εφαρμογής, με τις κατασκευαστικές λεπτομέρειες και τον εξοπλισμό του χώρου ως Μουσείου. Εμείς δώσαμε ένα κέλυφος, το οποίο για να γίνει “σπίτι” της Αργούς απαιτείται το στήσιμο της έκθεσης, με προσοχή και επιμέλεια στη σύνταξη της Μελέτης Εφαρμογής. Είμαστε σε επικοινωνία με τον Δήμο Βόλου και την ειδική επιτροπή, υπό την προεδρία του Α. Βούλγαρη, που αναζητεί τρόπους για την ανάθεση της μελέτης, ώστε να δημοπρατηθεί το έργο. Κάνοντας κάποιες χρονικές εκτιμήσεις, θεωρούμε ότι εάν δοθεί το πράσινο φως από τη Νομική Σύμβουλο του Δήμου, μέσα στο πλαίσιο της ισχύουσας νομοθεσίας, θα έχουμε ολοκληρώσει τις μελέτες στο τέλος του 2019, θα ετοιμαστούν τα τεύχη δημοπράτησης στην αρχή του 2020, ώστε να δημοπρατηθεί το έργο μέχρι τα μέσα του 2020, οπότε στο τέλος του 2021 να έχουμε έτοιμο το κτηριακό κέλυφος και στα μέσα του 2022 το έργο να είναι παραδοτέο, υπό την προϋπόθεση ότι θα “ρολάρουν” οι διαδικασίες, με συνέπεια και συνέχεια.
Θ.Δ. Εννοείται ότι υπάρχει μία μουσειογραφική μελέτη που συμβάδισε με την κτηριακή, αλλά θα πρέπει να συντονισθεί με το επίπεδο λεπτομερειακής επεξεργασίας της Μελέτης Εφαρμογής. Το περιβάλλον του μουσείου, δεν είναι κάτι “ξένο” από το κτήριο, έχει μελετηθεί ταυτόχρονα.
Κ.Κ. Έχουμε την εμπειρία, τόσο στον σχεδιασμό όσο και στην κατασκευή Μουσείων. Ακόμη και από τη φάση του διαγωνισμού γνωρίζαμε πως το κτήριο θα συμβαδίσει με έναν μουσειολογικό και μουσειογραφικό σχεδιασμό, απλώς μένει η επεξεργασία των κατασκευαστικών σχεδίων σε λεπτομέρεια.
R: Εντυπωσιάζει η αρχιτεκτονική σας πινελιά να δώσετε ζωντάνια στο Μουσείο, μέσω της εναλλαγής σκηνικού (καταιγίδα-νηνεμία) Πώς θεωρείτε ότι θα βιώσει ο επισκέπτης αυτήν την εμπειρία; Υπάρχουν κι άλλες παρόμοιες σκέψεις ώστε η κάθε επίσκεψη να αποκτά ακόμη πιο βιωματικό χαρακτήρα;
Κ.Κ. Η βιωματική εμπειρία και το πώς κάποιος την αντιλαμβάνεται είναι θέμα αρχιτεκτονικό, αλλά και μουσειακών/μουσειογραφικών εφαρμογών με ψηφιακά ή μη εκθέματα, που προκαλούν και τις πέντε αισθήσεις. Αυτά ολοκληρώνουν ένα βιωματικό μουσειακό χώρο. Πρέπει να προχωρήσουμε στη μουσειογραφική μελέτη διότι η βασική μας πρόθεση, μέσα από ψηφιακά μέσα και διαδραστικές εφαρμογές, είναι να δείξουμε την Αργώ σε διάφορες φάσεις του μυθικού της ταξιδιού, στο δύσκολο πέρασμα (νηνεμία-καταιγίδα). Προφανώς τα παραπάνω αποτελούν κεντρικές παραμέτρους που θα τις ακολουθήσουμε σε σχεδιασμό, αλλά θα πρέπει να συμπληρωθούν με άλλες εφαρμογές στις χωριστές ενότητες του μουσείου που προτείνουμε. Υπάρχει το βασικό κόνσεπτ, από την εποχή του διαγωνισμού. Μένει η αναλυτική μελέτη προκειμένου να προχωρήσουμε στην εφαρμογή τους.
Θ.Δ. Όπως επίσης και οι τρόποι, μέσω των οποίων, γίνεται η επικοινωνία του μύθου και της πληροφορίας που θέλει να δώσει το Μουσείο καθώς απευθύνεται σε διαφορετικές δεξιότητες και ηλικίες ανθρώπων, οπότε υπάρχει διαβάθμιση της πληροφορίας και σίγουρα μια βιωματική εμπειρία είναι διαφορετική, ανάλογα σε ποιον απευθύνεται. Οπότε η επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος είναι να υπάρχει διαβάθμιση της πληροφορίας και να απευθύνεται σε όλους και στον καθένα ξεχωριστά.
Κ.Κ. Να προσθέσω ότι μιλάμε για ένα περιβάλλον που θα προσελκύει όχι μόνο τον επισκέπτη μία φορά, αλλά όλους τους δημότες, διαφορετικών ηλικιών, με εφαρμογές για παιδιά που θα μπορούν να βλέπουν την Αργώ ως παιχνίδι, με δραστηριότητες που θα συμπεριλαμβάνουν κωπηλάτες και διάφορες άλλες ομάδες. Το Μουσείο θα αποτελεί χώρο συγκέντρωσης κοινού για εκδηλώσεις, επιστημονικού ή μη ενδιαφέροντος, αλλά και χώρο εκδηλώσεων, περιοδικών εκθέσεων. Στόχος μας να αποτελέσει έναν συνεχή πόλο έλξης, ανεξάρτητα εάν κάποιος το έχει επισκεφτεί μία φορά. Δεν θα είναι ένα Μουσείο της μίας και μοναδικής επίσκεψης.
Θ.Δ. Ένας από τους λόγους που διακριθήκαμε, έγκειται στο γεγονός ότι εμείς διαχειριστήκαμε ακριβώς το θέμα του υπαίθριου χώρου και της θέσης του Μουσείου. Η ίδια η Αργώ που θα ταξιδεύει έξω από το Μουσείο για πληθώρα δραστηριοτήτων, ήταν πάντα για εμάς από μόνο του ένα ζητούμενο. Δηλαδή πώς αυτό το Μουσείο θα είναι “ζωντανό” με το πέρασμα των χρόνων, προσφέροντας διαφορετικές εμπειρίες.
R: Το αρχιτεκτονικό σας γραφείο έχει αποσπάσει πολλές διακρίσεις. Έχετε ξεχωρίσει κάποιο από τα έργα σας (Δημόσια κτήρια, οικιστικά σύνολα, αποκαταστάσεις μνημείων) που να αποτελεί ορόσημο για την εταιρεία;
Γ.Κ. Το γραφείο ιδρύθηκε πριν από 48 χρόνια, αλλά θα περιοριστώ στην περίοδο που είμαστε εμείς οι τρεις μαζί, ως ομάδα τα τελευταία 14 χρόνια. Εκείνη την εποχή ο Κωσταντής που τελείωνε το Πολυτεχνείο, ο Θύμης ως νέος αρχιτέκτονας και εγώ ξεκινήσαμε το 2004 τη συνεργασία μας από ένα πολύ ωραίο βολιώτικο πρότζεκτ, το Μουσείο Τσαλαπάτα, το οποίο αποτελεί εξαιρετικό έργο που συνδυάζει τη σύγχρονη μουσειολογία, τη βιομηχανική αρχιτεκτονική, την αρχιτεκτονική αποκατάστασης Μνημείου με σύγχρονες κατασκευές. Το έργο αυτό στέκεται επάξια στη σύγχρονη εποχή και βλέπει προς το μέλλον. Το θεωρώ, λοιπόν, ως ένα από τα εξαιρετικά μας έργα.
Πιο δύσκολο έργο μας, το 2017, αποτελεί το Μουσείο Μαστίχας στη Χίο, ένα εξαιρετικό, βραβευμένο έργο. Αν το Μουσείο Μαστίχας έχει ένα κοινό σημείο με την Αργώ, αυτό είναι ότι διαθέτουν ένα και μοναδικό έκθεμα. Όλο το μουσειογραφικό περιβάλλει το πλοίο, αναπτύσσει τον μύθο. Έτσι και στο Μουσείο Μαστίχας έχει ένα έκθεμα, το ανασυσταμένο παλιό εργοστάσιο, μέσα σε περιβόλι με μαστίχες. Το δημιουργήσαμε για να προβάλει τον θρύλο της μαστίχας, και προς τις ξένες χώρες, αλλά και την αξία της μαστίχας ως μοναδικού προϊόντος, παγκοσμίως. Είναι αξιοσημείωτο ότι μέσα σε 2 χρόνια λειτουργίας προσέλκυσε 160.000 επισκέπτες. Έγινε πασίγνωστο σε κοινωνίες που διψούν για κουλτούρα, όπως στη Δυτική Τουρκία, όπου μάλιστα έχει αναπτυχθεί ένας ιδιότυπος δεσμός Χίου-Σμύρνης. Τούρκοι συνάδελφοι προχώρησαν σε δυο δημοσιεύσεις με κολακευτικά λόγια για το θέμα αυτό, ο Κωσταντής μάς εκπροσώπησε πρόσφατα σε συνέδριο στην Τουρκία, ας ελπίσουμε να ακούσουμε παρόμοια θετικά σχόλια και για την Αργώ.
R: Με την εμπειρία σας τι θα συστήνατε στους νέους επιστήμονες του κλάδου, που διαθέτουν σύγχρονη αρχιτεκτονική σκέψη και ικανότητες, αλλά εισέρχονται σε ένα δυσμενές περιβάλλον που ενδεχομένως να θέσει προσκόμματα στην σταδιοδρομία τους;
Τον λόγο έλαβε ο καθηγητής κ. Κίζης, εκ Μαγνησίας ορμώμενος, ο οποίος μάλιστα εργάστηκε επί 8 χρόνια (από το 1977) για να εκπονήσει μια ενδιαφέρουσα συστηματική μελέτη για τον τόπο του Πηλίου, με τον οποίο δέθηκε. Το αποτέλεσμα της έρευνάς του ακούει στο όνομα Πηλιορείτικη Οικοδομία*.
Γ.Κ. Ένα πράγμα έχω να πω: Δουλειά. Δουλειά. Δουλειά. Όποιος είναι καλός, σε όποιες συνθήκες και να βρεθεί, θα μπορέσει να ανταποκριθεί και να αντεπεξέλθει.
Θ.Δ. Συμφωνώ απολύτως, αν και ανήκω σε πιο νέα γενιά, μόνο μέσα από τη δουλειά μπορείς να προχωρήσεις. Τις προκλήσεις θα πρέπει να τις αντιμετωπίζεις με θάρρος και γενναιότητα.
Κ.Κ. Προσθέτω ότι παρά τη δύσκολη συγκυρία που όλοι έχουμε νιώσει σε πάμπολλα επίπεδα, ζούμε σε μια εποχή πιο ελεύθερης και οικονομικής κινητικότητας, συγκριτικά με το παρελθόν.
Άνθρωποι του κλάδου μας βγαίνουν έξω για μεταπτυχιακές σπουδές ή δουλειά και αποκτούν πιο ευρεία αντίληψη για το πώς κινείται η αρχιτεκτονική σήμερα, διεθνώς, σε διαφορετικούς τοπικούς πόλους. Να αποκτήσει κανείς συνείδηση όλου αυτού του σκηνικού και να προοδεύσει αρχιτεκτονικά στην Ελλάδα, μη εγκλωβισμένος στα στερεότυπα. Πιστεύω ότι πέρα από τη δουλειά, χρειάζεται να έχει κανείς ανοιχτά τα μάτια για το τι συμβαίνει διεθνώς, ειδικά τώρα που μπορούμε να εμπλουτίσουμε τις εμπειρίες μας με έργα αρχιτεκτόνων, πέραν από τα σύνορά μας.
Ο χρόνος ήταν ιδιαίτερα ασφυκτικός, λόγω αυξημένων υποχρεώσεων του γραφείου. Στο τέλος της συνέντευξης, αφού τους ευχαρίστησα για την ενδιαφέρουσα συνέντευξη και ανταπέδωσαν με θερμά λόγια για την όμορφη δουλειά που αποτυπώνεται στο περιοδικό μας, ανανεώσαμε το ραντεβού μας για το Πεδίον του Άρεως, όπου και θα κατασκευαστεί το Μουσείο-διαμάντι.
———————————————————————–
*Πηλιορείτικη Οικοδομία: Το έργο αυτό ερευνά την αρχιτεκτονική της κατοικίας στο Πήλιο στην εξέλιξή της από τον όψιμο 17ο ως τα τέλη του 19ου αιώνα. Το πλούσιο πρωτότυπο υλικό του, διαχρονικά αντιπροσωπευτικό του αρχιτεκτονικού πλούτου του Πηλίου, αποκαλύπτει με σχεδιαστικές αποκαταστάσεις τη συχνά αλλοιωμένη αρχική εικόνα των κτηρίων. Το βιβλίο αυτό είναι χρήσιμο για όσους θέλουν να διακρίνουν το γνήσιο από το επίπλαστο και να κατανοήσουν τις ιλιγγιώδεις διαφορές ζωής και κοσμοαντίληψης ανάμεσα στην προβιομηχανική κοινότητα και τη μεταβιομηχανική κοινωνία.
