Ο μετεωρολόγος Τάσος Αρνιακός στο Route για τις φυσικές καταστροφές,
την αξιοπιστία των προγνωστικών μοντέλων καιρού και τις επιπτώσεις της
κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα.
Ο κ. Τάσος Αρνιακός δεν χρειάζεται συστάσεις.
“Επισκέπτεται” καθημερινά τα σπίτια μας μέσα από την τηλεόραση του ΑΝΤ1 και με την άρτια επιστημονική του κατάρτιση δίνει την πρόγνωση για όλη τη χώρα, ακόμη και με ειδικά στοιχεία για τον αγροτικό κόσμο που εξαρτάται -εν πολλοίς- από τα τερτίπια του καιρού.
Επί-καιρος, ευγενής, ευθύς, διαφωτιστικός και αναλυτικός ο κ. Αρνιακός μιλά για την κλιματική αλλαγή, τους παράγοντες που την προκαλούν, κρούωντας παράλληλα το καμπάνακι κινδύνου για άμεση αντίδραση, από όλους μας.
Ποιοι είναι οι “νονοί” των ισχυρών κακοκαιριών;
Είναι αξιόπιστα τα προγνωστικά μοντέλα; Θα γίνουμε μάρτυρες έντονων φαινομένων σε όλες τις εποχές του χρόνου;
Αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα απαντώνται στην ενδιαφέρουσα συνέντευξη του Τάσου Αρνιακού στο ROUTE.
Μετεωρολόγοι του Αστεροσκοπείου Αθηνών, αλά αμερικανικά, “βαπτίζουν” τις κακοκαιρίες βάσει καταλόγου μυθολογικών ή ιστορικών προσωπικοτήτων με αλφαβητική σειρά και εναλλαγής φύλου
Ποια είναι η καθημερινότητα ενός μετεωρολόγου;
Το ξυπνητήρι που κτυπά στις 6 κάθε πρωί, διακόπτει τον ύπνο και δίνει την εκκίνηση της δικής μου καθημερινότητας. Ανοίγω αμέσως την μπαλκονόπορτα και με μισό μάτι, παρατηρώ τον ουρανό και τον ορίζοντα, για να καταλάβω τον παρόντα καιρό, τη σύντομη προοπτική του και να αξιολογήσω την ακρίβεια της χθεσινής μου πρόγνωσης.Στη συνέχεια μπαίνω στον υπολογιστή για να δω τα καιρικά γεγονότα της νύχτας στην Ελλάδα, την Ευρώπη και τον κόσμο. Πού βρέχει, χιονίζει, έχει ομίχλες, μποφόρ, παγετό, χαμηλές ή υψηλές θερμοκρασίες, πλημμύρες, κυκλώνες, τσουνάμι…κ.ά. Όλα αυτά για να είμαι έτοιμος στις 7, να συνδεθώ με τον ΑΝΤ1 στο “Καλημέρα Ελλάδα” και τον Γιώργη Παπαδάκη την πρώτη ενημερωτική πρωινή εκπομπή της χώρας, χρόνια τώρα, για τη σωστή ενημέρωση του κοινού.
Στη συνέχεια αρχίζει η μελέτη των πρωινών προγνωστικών στοιχείων προκειμένου, να κτιστεί η πρόγνωση της αυριανής ημέρας και η παρουσίασή της στο μεσημβρινό δελτίο καιρού του σταθμού.Η ίδια μελέτη συνεχίζεται το απόγευμα με τα νεώτερα προγνωστικά στοιχεία για τις πολλές πληροφορίες του απογευματινού “Καιρού για τους Αγρότες” για 25 περίπου διαφορετικές περιοχές της χώρας και κατόπιν την παρουσίασή του. Η ίδια ιστορία επαναλαμβάνεται και για το βραδινό δελτίο καιρού, αλλά και για την τυχόν ζωντανή παρουσία μου σε περίπτωση επιδείνωσης του καιρού στις βραδινές ειδήσεις του ΑΝΤ1 με τον Νίκο Χατζηνικολάου.
-Πώς επιλέγεται από τoυς μετεωρολόγους η ονομασία της κάθε επερχόμενης κακοκαιρίας;
Η μόδα της επιλογής ονομάτων στις κακοκαιρίες τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, γίνεται από ό,τι γνωρίζω με επιλογή τους από έναν κατάλογο μυθολογικών ή ιστορικών προσωπικοτήτων με αλφαβητική σειρά και εναλλαγή φύλου κάθε φορά, όχι από τους συναδέλφους της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, του αρμόδιου κατά τον νόμο κρατικού φορέα πρόγνωσης του καιρού στην Ελλάδα, αλλά “νονοί” τους είναι οι Μετεωρολόγοι του Αστεροσκοπείου Αθηνών σε απομίμηση των ονομάτων, που δίνουν στους ισχυρούς κυκλώνες οι συνάδελφοι, κυρίως στις ΗΠΑ. Βεβαίως ονόματα δίνονται κατά κανόνα στις ισχυρές πανελλαδικές κακοκαιρίες, αλλά αρκετές φορές υπάρχουν και αστοχίες.
-Τα προγνωστικά μοντέλα καιρού, (π.χ. το ευρωπαϊκό μοντέλο IFS από το ECMWF, NOAA ή άλλα) κατά πόσο θεωρείτε ότι είναι αξιόπιστα επιστημονικά;
Οι ανάγκες του κοινού σε σχέση και με την εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας γίνονται καθημερινά όλο και πιο απαιτητικές στην πρόγνωση του καιρού. Επί της ουσίας ο πολίτης ζητά μεγαλύτερη ακρίβεια και λεπτομέρεια σε χρονικούς και τοπικούς προσδιορισμούς προκειμένου να ρυθμίσει τις δουλειές και τις καθημερινές κινήσεις του. Κοντολογίς π.χ. η κυρία Μαρία από την Αργαλαστή Πηλίου ρωτά αν και τι ώρα θα βρέξει ακριβώς και τι ώρα θα σταματήσει η βροχή για να γνωρίζει αν και πότε να απλώσει τα ρούχα στην ταράτσα της… Όλα τα προγνωστικά μοντέλα καιρού λίγο-πολύ βοηθούν τη σωστότερη προσέγγιση της δύσκολης τοπικής πρόγνωσής του σε όλο τον κόσμο και μάλιστα καθημερινά όλο και βελτιώνονται. Δείχνουν όμως στην ουσία την τάση του καιρού μιας περιοχής και όχι τη βέβαιη εξέλιξή του τις επόμενες ημέρες. Τα ποσοστά επιτυχίας κατά μέσο όρο σε προηγμένες μετεωρολογικά χώρες όπως η δική μας, ανάλογα και την εποχή είναι για την επόμενη-μεθεπόμενη ημέρα περίπου 90-100%, για την τρίτη –τέταρτη 80-90%, μέχρι την έκτη με εβδόμη ημέρα γύρω στο 70%. Μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας συγκεντρώνει το καλοκαίρι και λιγότερες η άνοιξη και το φθινόπωρο. Πέραν των επτά ημερών όμως η πιθανότητα επιτυχίας των προγνώσεων υποχωρεί πολύ, αφού πλησιάζει πια το 50%, δηλαδή κορώνα-γράμματα. Τα προγνωστικά μοντέλα είναι οπωσδήποτε ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για την πρόγνωση του καιρού (πολύ θα το ήθελαν και οι σεισμολόγοι) μα δεν αποτελεί και πανάκεια αλλά μόνο κατεύθυνση. Η γνώση, η επίγνωση και η εμπειρία ενός επαγγελματία μετεωρολόγου προς το παρόν είναι και θα παραμείνει κατά τη γνώμη μου για πολλά ακόμα χρόνια αναντικατάστατη.
H παγκόσμια κοινότητα μέχρι στιγμής είναι αναποτελεσματική στην αποτροπή της κλιματικής αλλαγής
-Βιώνουμε όλοι τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και στην Ελλάδα. Πώς βλέπετε να επηρεάζεται η χώρα μας στο μέλλον; Θα ζήσουμε εναλλαγές του καιρού και ακραίες συνθήκες όλες τις εποχές του χρόνου;
Ξεκινώ την απάντηση μου όχι με προσωπικές απόψεις και δοξασίες, αλλά με την αδιάψευστη γλώσσα των αριθμών, που αφορούν τις μετρήσεις μόνο των τελευταίων ετών και κυρίως του 2019. Το 2016 ήταν το πιο ζεστό έτος του πλανήτη κατά 1,2 βαθ. Κελσίου από τη μέση θερμοκρασία του 18ου αι. Το 2017 ήταν το τρίτο πιο ζεστό. Το 2018 η μέση θερμοκρασία της γης ήταν σχεδόν ένα βαθμό υψηλότερη σε σύγκριση με την προβιομηχανική εποχή(1850-1900). Το 2018 ήταν η τέταρτη θερμότερη χρονιά, που έχει καταγραφεί στη ξηρά και η πρώτη πιο ζεστή στη θερμοκρασία της θάλασσας.
Ο Φεβρουάριος του 2019 ήταν ο θερμότερος στην Ευρώπη κατά 0,5 βαθμούς Κελσίου από την περίοδο (1981-2010). Ο Μάρτιος του ’19 και ’17 ήταν οι θερμότεροι με πρώτο τον Μάρτιο του ’16 από τότε που μετρώνται θερμοκρασίες (1850). Ο Ιούνιος, ο Οκτώβριος και ο Νοέμβριος του ’19 ήταν οι θερμότεροι από τον Μ.Ο. των ετών 1981-2010. Τέλος και ο Δεκέμβριος ’19 μαζί με εκείνον του 2015 ήταν οι θερμότεροι στον πλανήτη από τότε που μετράμε θερμοκρασίες (1850).
Οι αριθμοί είναι ξεκάθαρα αμείλικτοι και πιστοποιούν ότι η παγκόσμια κοινότητα μέχρι στιγμής είναι αναποτελεσματική στην αποτροπή της κλιματικής αλλαγής. Η κλιματική αλλαγή ήδη είναι πανταχού παρούσα. Αλλά δεν είναι μόνο οι θερμοκρασίες που αυξάνονται αλλά και οι βροχές γίνονται εντονότερες και συντομότερες οι παγετώνες και τα χιόνια λιώνουν, η παγκόσμια μέση στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει. Η μεγάλη άνοδος της θερμοκρασίας οφείλεται, πιθανότατα, στην παρατηρούμενη αύξηση των ατμοσφαιρικών συγκεντρώσεων αερίων θερμοκηπίου με κύρια πηγή τους τις ανθρώπινες δραστηριότητες.Τα Ηνωμένα Έθνη (Σύμβαση UNFCCC) για να περιορίσουν το κακό συμφώνησαν να περιορίσουν την παγκόσμια μέση αύξηση της επιφανειακής θερμοκρασίας από την προβιομηχανική εποχή σε λιγότερο από 2 βαθμούς Κελσίου. Για γίνει όμως αυτό θα πρέπει οι παγκόσμιες εκπομπές αεριών θερμοκηπίου μέχρι το 2050 να μειωθούν 50% σε σχέση με το 1990. Η ΕΕ επιδιώκει να μειώσει τις εκπομπές 80-90% σε σχέση με το 1990. Παρόλα όμως τα ψηφίσματα μεγάλων οργανισμών και τις προειδοποιήσεις του 97% των ειδικών επιστημών, δεν λαμβάνει ουσιαστικά μέτρα για τον περιορισμό των εκπομπών των ρυπογόνων αερίων καύσης. Άμεση συνέπεια αυτής της αδράνειας είναι η επιτάχυνση της καταστροφής του περιβάλλοντος και της φύσης της Γης, που αντιδρά με όλο και εντονότερα καιρικά φαινόμενα σε συντομότερο χρονικό διάστημα, αυξανόμενες δασικές πυρκαγιές, λιώσιμο των πάγων στους πόλους, άνοδο της στάθμης της θάλασσας κ.ά.
Ιθαγενές έντομο της Κίνας, λόγω και της κλιματικής αλλαγής, έχει εξαπλωθεί σε πολλές περιοχές και για πρώτη φορά εντοπίστηκε το 2014 και στην Πιερία
Η Ελλάδα ήδη βιώνει τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής με ισχυρότατα και σε σύντομο χρονικό διάστημα καιρικά φαινόμενα,όπως ραγδαίες βροχές, ισχυρές καταιγίδες με χαλαζοπτώσεις και πολλούς κεραυνούς, υδροστροβίλους και τοπικούς κυκλώνες, ισχυρές χιονοπτώσεις με τοπικές μεγάλου πάχους χιονοπτώσεις, θυελλώδεις ανέμους, παγετούς, καύσωνες που προξένησαν μεγάλες αστικές και οικολογικές καταστροφές σε πολλές περιοχές όπως: Μάνδρα-Χαλκιδική – Μάτι- Κινέττα –Χανιά- Κεφαλονιά. Τα έντονα αυτά φαινόμενα θα συνεχιστούν λοιπόν και τα επόμενα χρόνια και όλες τις εποχές του χρόνου, μέχρι ο άνθρωπος να βάλει μυαλό και να σέβεται τη φύση και το περιβάλλον.
-Παρακολουθώντας και το θεματικό δελτίο καιρού σας, πόσο σημαντικές είναι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον αγροτικό κόσμο;
Τα ζώα και τα φυτά ήδη εξαφανίζονται από τις εκτάσεις που ζουν οι οποίες γίνονται πολύ πιο θερμές. Πολύ δε περισσότερο όταν καταστρέφονται από τεράστιες δασικές πυρκαγιές. Το 2016 ανακοινώθηκε ότι ένα συγκεκριμένο είδος ποντικιού (Bramble Cay melomys) σε ένα μικρό νησί της Αυστραλίας εξαφανίστηκε. Ήταν θύμα κλιματικών φαινομένων και της αύξησης της στάθμης της θάλασσας. Αυτή θεωρείται η πρώτη τεκμηριωμένη υπόθεση εξαφάνισης ζωικού είδους στη γη. Οι υψηλές θερμοκρασίες αναγκάζουν κάποια ζώα και φυτά να οδηγούνται προς τους πόλους αλλάζοντας ζωή και συμπεριφορά. Τα ζώα των πόλων όμως, όπως οι πιγκουίνοι Antelie της Ανταρκτικής και οι λευκές αρκούδες της Αρκτικής μειώνονται ταχύτατα. Η μείωση των πάγων αναγκάζει π.χ. τους θαλάσσιους ίππους κατά χιλιάδες να μετακινούνται προς την Αλάσκα. Υπάρχουν όμως και νικητές όπως οι μεγάπτερες φάλαινες, που ευημερούν στο νέο χωρίς πάγους περιβάλλον της Ανταρκτικής. Οι αχινοί επίσης φαίνονται ανθεκτικοί. Από την άλλη πολλές ασθένειες φυτών, που υπήρχαν σε άλλες ηπείρους και μακρινές χώρες στις μέρες μας, έχουν μεταφερθεί σε άλλες ηπείρους και βεβαίως στην χώρα μας. Όπως π.χ. η σφήκα της καστανιάς, που ενώ ήταν ιθαγενές έντομο της Κίνας, λόγω και της κλιματικής αλλαγής, έχει εξαπλωθεί σε πολλές περιοχές του πλανήτη και για πρώτη φορά εντοπίστηκε το 2014 ακόμα και στην Πιερία, προκαλώντας μείωση της παραγωγής κάστανων κατά 60-85% με υπαρκτό κίνδυνο, αν δεν ληφθούν τα κατάλληλα προστατευτικά μέτρα, ώστε να εξαπλωθεί και τις γύρω περιοχές με καστανιές.
Ποιες προληπτικές ενέργειες προστασίας πρέπει να λάβει ο κάθε πολίτης απέναντι σε ακραία καιρικά φαινόμενα;
Φοβάμαι ότι η ερώτηση αυτή θα απαιτούσε μια νέα ολόκληρη συνέντευξη για μια ολοκληρωμένη απάντηση, γι αυτό σας παραπέμπω στην πηγή, τους ειδικούς της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας. Η Πολιτική Προστασία λοιπόν έχει εκδώσει ένα ειδικό έντυπο που μπορείτε να το βρείτε και σε ηλεκτρονική μορφή στο site www.civilproection.gr με τίτλο “Ξέρεις πώς να προστατευτείς?”, με οδηγίες αυτοπροστασίας από φυσικές καταστροφές. Περιλαμβάνει όλες τις προληπτικές ενέργειες, που πρέπει ο καθένας μας, να γνωρίζει και να εφαρμόζει σε περίπτωση δασικής πυρκαγιάς, τσουνάμι, πλημμύρας, κατολίσθησης, όλων των έντονων καιρικών φαινομένων, όπως καταιγίδας, κεραυνού, χιονοπτώσεων, παγετού, θυελλωδών ανέμων, καύσωνα και βέβαια σεισμού, καθώς και κατάλογο με όλα τα χρήσιμα τηλέφωνα που πρέπει να καλεί ο πολίτης.
-Οι πρόσφατες πυρκαγιές στην Αυστραλία αποτελούν πρόγευση των συνθηκών που ενδέχεται να γίνουν ένα συνηθισμένο φαινόμενο, αν δεν περιοριστεί γρήγορα η εκπομπή των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου; Υπάρχει χρόνος αντίδρασης από την παγκόσμια κοινότητα;
Οι αλλαγές στο κλίμα της γης υπήρχαν από την δημιουργία της και πάντα θα υπάρχουν, κάτι που είναι απόλυτα φυσικό επακόλουθο λόγω κυρίως της ηλιακής δραστηριότητας, των ηφαίστειων, των μεγάλων πυρκαγιών, που έμμεσα είχαν επιπτώσεις στις καιρικές συνθήκες ανά τους αιώνες. Μετά όμως τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και την έκρηξη της βιομηχανίας με την αλόγιστη καύση στερεών και υγρών καυσίμων, αλλά και της ανθρώπινης γενικά δραστηριότητας φαίνεται, ότι η φυσική κλιματική αλλαγή επιταχύνθηκε, αφού σύμφωνα με μελέτη της Ακαδημίας Αθηνών ένα 25-30% αυτής έχει ανθρωπογενή αιτιολογία.
Η δική μας προσωπική ευθύνη και αδιαφορία για το περιβάλλον και την προστασία του εντοπίζεται ειδικότερα, με την αστικοποίηση του πληθυσμού, την άναρχη δόμηση, τα κλεισμένα ρέματα, τις δασικές καταπατήσεις, το τσιμέντο, την άσφαλτο, την σπατάλη ποσίμου νερού, τα σκουπίδια μας, την άκριτη σπάταλη ακριβής ενέργειας.Σύμφωνα με μελέτη ένας τόνος διοξειδίου που εκπέμπουμε λιώνει 32 τετραγωνικά αρκτικού πάγου και ο μέσος Αμερικανός με τις δραστηριότητες του ευθύνεται για το λιώσιμο 525 τ.μ. το χρόνο. Πολλαπλάσια βέβαια είναι όμως η ευθύνη και των ηγετών των μεγάλων δυνάμεων, που στον βωμό του κέρδους των βιομηχανιών τους, δεν επενδύουν μέρος των κερδών τους στη χρήση ήπιων μορφών ενέργειας καθαρές από άνθρακα, όπως είναι η αιολική, η ηλιακή ενέργεια η βιομάζα ή η ενέργεια από τα κύματα της θάλασσας που ειδικά στην χώρα μας παρέχονται σε μεγάλες ποσότητες.
Η Γη είναι ένα διαστημόπλοιο που ταξιδεύει στο διάστημα 4.5 εκατ. χρόνια και μαζί της ο άνθρωπος τα τελευταία 2.εκατ. χρόνια. Προορίζεται να μας ταξιδεύει άλλα 5 εκατ. χρόνια, πριν καταστραφεί από τον ήλιο που την γέννησε. Όμως εμείς οι αστροναύτες του διαστημοπλοίου Γη, οι άνθρωποι, έχουμε βαλθεί τα τελευταία 80 χρόνια, να καταστρέψουμε την ατμόσφαιρα και το περιβάλλον την καμπίνας μας, ανοίγοντας τρύπες στη άτρακτο του. Εύχομαι τουλάχιστον οι νέες γενιές τα παιδιά, να καταλάβουν το συμφέρον τους και να προλάβουν να σωθούν. Πιστεύω ότι θα προλάβουν… αρκεί να το θέλουν περισσότερο από εμάς.
