Προτού ξεκινήσω να μεταφέρω στο χαρτί τα όσα -με ειλικρίνεια και αφοπλιστικότητα- μου μετέφερε ο Μίμης Πλέσσας βρέθηκα ενώπιον ενός διλήμματος. Να γράψω λίγες αράδες παρουσιάζοντας την ενδιαφέρουσα συνέντευξη ή να μακρυγορήσω με κλισέ εκφράσεις;
Αναζητώντας τη χρυσή τομή, αποφάσισα να αναφερθώ εν συντομία στην σταδιοδρομία ενός μεγάλου Έλληνα, για έναν και μοναδικό λόγο. Δίχως να χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις και υπερβολές για να περιγράψω το αποτύπωμά του στην τέχνη, οφείλω να καταθέσω τη δική μου ταπεινή γνώμη σε όλη τη νέα γενιά, που τους ανήκει το μέλλον, για έναν καλλιτέχνη-θρύλο. Έναν άνθρωπο που αποτελεί, από μόνος του, ξεχωριστό κεφάλαιο της πολιτιστικής μας ιστορίας.
Αυθεντικός, τζέντλεμαν, στωϊκός, δημιουργικός, επιστήμων, πολυπράγμων καλλιτέχνης. Δεν του αρέσει να παρελθοντολογεί και διανύοντας την 9η δεκαετία της ζωής του, νιώθει έτοιμος να δημιουργήσει, περνώντας ατελείωτες ώρες στο γραφείο του σπιτιού του. Στην πόρτα κρέμεται μία ταμπέλα όπου αναγράφεται: «Μη με ενοχλείτε. Είμαι ήδη ενοχλημένος». Φειδωλός όταν δίνει (από τις λίγες φορές τα τελευταία χρόνια) συνεντεύξεις, αλλά εξαιρετικά γενναιόδωρος όταν μιλά μέσα από τα τραγούδια του στον κόσμο.
Δεν είναι μονάχα καλλιτέχνης. Λατρεύει την οικογένειά του. Διαθέτει Παιδεία. Κουλτούρα. Έχει πονεμένο παρελθόν, βιώνοντας την γερμανική κατοχή, τους βομβαρδισμούς και τη φασιστική εισβολή. Τελειώνοντας τη Λεόντειο Αθηνών, σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Πατρών και διδάκτωρ Χημείας του Πανεπιστημίου Κορνέλ των ΗΠΑ. Τιμήθηκε από τον διακεκριμένο φυσικό Δημήτρη Νανόπουλο στην Ακαδημία Αθηνών για την προσφορά του στον πολιτισμό.
Σε μικρή ηλικία έγινε ο πρώτος σολίστ πιάνου στην Ελληνική Ραδιοφωνία. Το 1952, σε ηλικία μόλις 27 ετών, τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο μουσικής του πανεπιστημίου της Μινεσότα, και την επόμενη χρονιά κατετάγη πέμπτος πιανίστας στις ΗΠΑ.
Ο Μίμης από τους μεγαλύτερους Έλληνες Συνθέτες και ο πολυγραφότερος συνθέτης του ελληνικού κινηματογράφου ξεδιπλώνει την ευαισθησία του, την τόλμη και την μελωδικότητα των τραγουδιών του που ανέδειξαν κορυφαίους ερμηνευτές, για περισσότερα από 60 χρόνια.
Ο “Δρόμος” γράφτηκε σε περίπου 10 ώρες και είναι ο πρώτος Χρυσός Δίσκος της ελληνικής δισκογραφίας στα 50.000 αντίτυπα. Στο πλευρό του Φίνου “έντυσε” με τις μελωδίες του δεκάδες ταινίες του παλιού, καλού, κινηματογράφου και συνεργάστηκε με κορυφαίους καλλιτέχνες της εποχής. Εντελώς ενδεικτικά, καθότι τα ονόματα είναι αμέτρητα και βαριά, αναφέρω: Τόλης Βοσκόπουλος, Μίκης Θεοδωράκης, Γιάννης Δαλιανίδης, Κώστας Χατζής, Δάκης, Γιώργος Χατζηνάσιος, Γιώργος Κατσαρός, Μαρινέλλα, Βίκυ Λέανδρος, Αλίκη Βουγιουκλάκη, Στράτος Διονυσίου, Κώστας Βουτσάς, Μάρθα Καραγιάννη, Χλόη Λιάσκου, Γιάννης Βογιατζής, Νίκος Κούρκουλος. Έχει γράψει μία…«Μια θάλασσα τραγούδια», όπως ήταν ο τίτλος πρόσφατης συναυλίας του.
Ο Coleman Hawkins, κορυφαίος Αμερικανός τζαζίστας, απευθυνόμενος στον Μίμη Πλέσσα του είπε ότι “έπαιζε τόσο καλά που θα έπρεπε να είσαι μαύρος”
Δεν είναι τυχαίες και διόλου υπερβολικές οι κριτικές που έχουν γραφτεί:
- Σαν συνθέτης ο Μίμης Πλέσσας χειρίζεται με άνεση όλα τα είδη μουσικής. Η ενορχηστρωτική του πείρα αναδεικνύει τη μουσικότητα των τραγουδιών του, ενώ σαν διευθυντής ορχήστρας με γνώση και με πείρα περνάει τους Ρώσους σολίστες του την Ελληνική του ευαισθησία…..
- ΙΣΒΕΣΤΙΑ, Μόσχα 1963
- Δεν χρειάστηκαν περισσότερα απο τα λίγα μέτρα της εισαγωγής για να δείξει ο Μ.Πλέσσας τη βαθιά γνώση του στη χρησιμοποίηση των οργάνων του. Θα άξιζε να γράψει για τους μεγάλους μας σολίστες
- Leonard Feather – Washington, 1966
- Διεισδυτικό, αλλιώτικο, βαθιά μουσικό το παίξιμο του Μ.Πλέσσα. Με την ποιότητα των μελωδιών του ξεπέρασε το φράγμα της μουσικής ιδιομορφίας και συγκίνησε βαθιά το μεγάλο κοινό του…
El País, Μαδρίτη 1987
Κατά τη διάρκεια μιας βραδιάς, την ώρα που περίφημοι τζαζίστες της εποχής τζάμαραν για προσωπική ευχαρίστηση, ο Coleman Hawkins απευθυνόμενος στον Μίμη Πλέσσα του είπε ότι “έπαιζε τόσο καλά που θα έπρεπε να είσαι μαύρος”. Μία στιγμή που καταγράφηκε στην ιστορία.
O Κόλμαν Ράντολφ Χόκινς (Coleman Randolph Hawkins, δεν ήταν κάποιος τυχαίος, αλλά σημαντικός Αμερικανός μουσικός, βιρτουόζος του σαξοφώνου και με καθοριστική συμβολή στην καθιέρωση του οργάνου, στη τζαζ μουσική.
Η αλήθεια των έργων του μιλά από μόνη της. Δίνει δεύτερη ευκαιρία σε “καταχωνιασμένες” δημιουργίες του με την προτροπή της συζύγου του Λουκίλας Καρρέρ. Καμαρώνει την κόρη του Ελεάνα και τη στηρίζει σε κάθε της βήμα.
Ξεχωρίζει δίχως αμφιβολία την ΤΖΕΝΗ ΒΑΝΟΥ. Τηρώ τα κεφαλαία γράμματα διότι ο κ. Πλέσσας απάντησε με λακωνικό τρόπο, αλλά αφοπλιστικά ξεκάθαρο. Μια καλλιτέχνιδα, τίμια, ηθική, αγαπημένη του κόσμου, που μάγεψε και μας συνεπήρε.
Δεν επιθυμεί να αναφέρεται σε χιλιοειπωμένα πράγματα. Άλλωστε τα όσα συμβαίνουν, αποτελούν σημεία των καιρών. Θεωρεί ότι δικαιώνεται ο σοφός (σ.σ. Κικέρων) που είπε «o tempora o mores».
“Δεν είμαι εγώ αυτός που θα τα κατατάξει τα έργα μου, αλλά η δική σας ανάγκη να ψάχνετε”
Παρατίθεται η συνέντευξη του μεγάλου Έλληνα συνθέτη στο περιοδικό Route:
Κ. Πλέσσα
-Χιλιάδες τραγούδια, εκατοντάδες βραβεύσεις, αμέτρητες συνεργασίες. Περιγράψτε μας μία ή και περισσότερες στιγμές της καριέρας σας που έχετε χαραγμένη στο μυαλό σας;
Στην Αμερική, οι τζαζίστες συνηθίζουν -μετά από επαγγελματικό παίξιμο που χρωστάνε- να μαζεύονται και να τζαμάρουν για προσωπική ευχαρίστηση. Σε μια τέτοια περίπτωση και ύστερα από 6.5 ώρες που παίζουμε το ίδιο τραγούδι, σηκωνόμαστε και ακούω τον Coleman Hawkins που έπαιζε δίπλα μου: “Έχεις λάθος χρώμα φίλε”. Ευτυχώς ο Johnny Zorbas (τενόρο σαξόφωνο) με πλησιάζει και μου λέει: “Κατάλαβες τι σου είπε ρε Τζίμη;”. Και συνέχισε: “ότι παίζεις τόσο καλά που θα έπρεπε να είσαι μαύρος”. Βγάλε εσύ τώρα λογαριασμό για να με βοηθήσεις να καταλάβω την επόμενη φορά που επειδή θα κάνω κάτι καλό θα πρέπει να αλλάξω και χρώμα.
-Ως μουσικοσυνθέτης έχετε χαρίσει μελωδίες που αγαπήθηκαν από μικρούς και μεγάλους. “Ντύσατε” τις χρυσές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, υπάρχει κάποια σύνθεσή σας που ξεχωρίζετε και με ποιον καλλιτέχνη είχατε την πιο ευχάριστη συνεργασία;
Αφήστε με να είμαι Λάκων: ΤΖΕΝΗ ΒΑΝΟΥ.
-Η μουσική σας παραμένει διαχρονική και σύγχρονη έως τις μέρες μας. Ποια θεωρείτε ότι είναι η “υποχρέωση” ενός καλλιτέχνη απέναντι στο κοινό του;
Να είναι αληθινός, αδιαφορώντας για τον βομβαρδισμό μικροψυχίας που συναντά σε κάθε βήμα του.
-Το 2007 ηχογραφούνται συνθέσεις σας στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Πολύ νωρίτερα και σε νεαρή ηλικία είχατε διακριθεί εκ των κορυφαίων σολίστ πιάνου στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Λόγω και του επίκαιρου πάντα “brain drain”, εσείς μείνατε και μεγαλουργήσατε στην Ελλάδα και οι δημιουργίες σας ταξίδεψαν εκτός συνόρων. Πόσο εύκολο ή δύσκολο ήταν αυτό;
Μα δεν το έκανα εγώ, αλλά η αλήθεια των έργων μου. Και βέβαια δεν είμαι εγώ αυτός που θα τα κατατάξει, αλλά η δική σας ανάγκη να ψάχνετε.
-Θεωρείτε όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης, μεταξύ άλλων έγιναν και “εκπτώσεις” στην ποιότητα της πολιτιστικής μας κουλτούρας; Πώς είδατε τη μουσική, την τηλεόραση να επηρεάζονται τα τελευταία έτη;
Δε θα με αναγκάσετε να επαναλάβω χιλιοειπωμένα πράγματα.
-Αναδεικνύετε με τη σωστή καθοδήγηση νέους καλλιτέχνες που λίγοι άνθρωποι θα έδιναν την ευκαιρία σε αυτά τα ταλαντούχα παιδιά να εξωτερικεύσουν τον μουσικό τους χαρακτήρα. Τι συμβουλεύετε όσους ξεκινούν τώρα την καριέρα τους;
Να το ξανασκεφτούν.
-Η σύζυγός σας, δημοσιογράφος Λουκίλα Καρρέρ-Πλέσσα, γράφει στοίχους, θεατρικά κείμενα, με εμπειρία στο ραδιόφωνο. Θεωρείτε ότι η αγάπη της για τις δημιουργίες σας και η γνώση της συνέδραμαν στην “αναβίωση” έργου που ενδεχομένως να είχατε παραγκωνίσει;
Δεν υπάρχει αμφιβολία. Εχω πει δεκάδες φορές ότι χάρη στην Λουκίλα το ρεπερτόριό μου απέκτησε τη θέση που έχει σήμερα. Η γνωριμία μας άλλωστε ξεκίνησε από αυτήν την αγάπη της στο ρεπερτόριό μου. Μου “σύστησε” τα τραγούδια μου – πολλά από τα οποία είχα ξεχάσει ότι έχω γράψει και αρκετά από αυτά πίστευα ότι δεν τα γνωρίζει ο κόσμος. Εκείνη επέμενε και επιμένει μέχρι σήμερα να με βάζει να ακούω τραγούδια μου…Είναι μια αγαπημένη μας συνήθεια…Κάθε πρωί πίνουμε τον καφέ μας και μου λέει: ”Άκου κι αυτό” … Και συχνά μου λέει: “Αξίζει να το διασκευάσεις …να του δώσουμε μιά δεύτερη ευκαιρία”…
-Μία άγνωστη στο ευρύ κοινό πολυετή αγάπη σας είναι η ζωγραφική. Έχετε παρουσιάσει, μάλιστα, έκθεση με έργα σας για την Καλλιτεχνούπολη που ιδρύσατε με περίσσια αγάπη, και την πλαισιώσατε με ζωγραφική δουλειά της κόρης σας, Ελεάνας. Διαθέτει αδιαμφησβήτητα καλλιτεχνική φλέβα, και την έχετε μυήσει στον όμορφο κόσμο των εικαστικών τεχνών και τη μουσική. Ποιον δρόμο εσείς και η μητέρα της θα θέλατε να ακολουθήσει;
Αλίμονό μας, ό,τι κι αν θέλουμε εμείς, εκείνη θα κάνει του κεφαλιού της. Και ευτυχώς. Λατρεύει τη φωτογραφία από μικρή…Αγόραζε με το χαρτζιλίκι της από 14 ετών καλές κάμερες και με την πρώτη ευκαιρία έφευγε να φωτογραφίσει…Φυσικό ήταν να σπουδάσει Κινηματογράφο. Σκηνοθεσία. Παράλληλα ζωγραφίζει. Κάνει γλυπτά. Τα κάνει όλα με πολλή αγάπη. Κι αυτό είναι το σημαντικό.
-Δεν σας αρέσει να παρελθοντολογείτε, έχετε την έμφυτη τάση να κοιτάτε πάντα μπροστά. Σε ποια δημιουργική φάση σας πετυχαίνουμε σήμερα, ποια είναι τα πλάνα για το καλοκαίρι ή και μελλοντικά;
Σας πήρε η φόρα σιγά – σιγά… Ασφαλώς δε μου αρέσει να παρελθοντολογώ γιατί το παρελθόν μου είναι σκοτεινό, ματωμέτο, πονεμένο και όχι μόνο. Όσο για το μέλλον, είμαι έτοιμος να ξοδέψω και την τελευταία μου ικμάδα για να το κάνω ευχάριστο στις αναζητήσεις σας.
…Επειδή σε λίγο καιρό θα διανύουμε “Μέρες του Καλοκαιριού” και “Αυτή είναι η Ελλάδα”, δεν είναι “Ουτοπία”, αποτελεί “Αυστηρά προσωπικό” θέμα σας “Και πως αλλιώς” να γίνει, “Στα μεγάλα ταξίδια” σας να απολαμβάνετε “Μια ζωή τραγούδια” και να μην λυπάστε για τα “Χαμένα χρόνια”…
Αν όλα τα παράπανω δεν σας ήταν αρκετά και φυσικό να μην καλυφθήκατε, καθώς το πολυετές έργο του σπουδαίου Μίμη Πλέσσα δεν είναι εφικτό να “στριμωχτεί” σε λίγες σελίδες, μπορείτε να ικανοποιήσετε την όποια, επιμέρους απορία σας και να μάθετε περισσότερα πράγματα που τυγχάνει να μην γνωρίζετε, όπως ο γράφων, στην επίσημη ιστοσελίδα του, www.plessas.org.
